ANITKABİR HAKKINDA BİLMEDİKLERİNİZ – BÖLÜM 2

ANITKABİR HAKKINDA BİLMEDİKLERİNİZ 1 yazımda Anıtkabir hakkında genel bilgiler, inşaat süreci ve mimarisinden bahsetmiştim. Bu yazıda ise daha çok hepimizin görsel olarak aşina olduğu fakat içeriklerinin detaylarını bilmediğimiz bölümleri olan Anıtkabir İç Mimarisini detaylandıracağım. 

Anıtkabir, 750 bin metrekarelik bir alana kurulmuştur. İki kısıma ayrılmıştır. Bunlar Barış Parkı ve Anıt Bloku’dur. Barış Parkı 620 bin metrekare ve Anıt Bloku 130 bin metrekarelik bir alandır.

• BARIŞ PARKI VE ANIT BLOKU

Atatürk’ün çok değerli sözlerinden biri olan ‘’Yurtta barış, dünyada barış’’ sözlerinden esinlenilerek ülkemizden ve dünyanın dört bir tarafından çeşitli fidanlar getirilerek ‘Uluslararası Barış Parkı’ inşası düşünülmüştür. Hayatı boyunca barış için çabalayan atamızın anıtına bu düşünce ile ona ve ilkelerine yakışacak bir park yapılmıştır.

Anıtkabir’in peyzaj çalışmalarına 1946 yılında başlanmış ve konuyla ilgili etütler ile çevre düzenlemesine ilişkin projeler Prof. Dr. Sadri Aran tarafından hazırlanmıştır. Ağaçlandırma, toprak aşınmasını önleyeceği için aynı zamanda yapının depreme dayanaklılığını da artıracaktı.

Peyzaj çalışmalarına başlamadan önce arazinin gerekli yerlerine Ankara Belediyesi tarafından 3000 metreküp dolgu toprağı temin edilmiş, 1948 yılında parkın tesviye işleri tamamlanmıştır.

1950-1960 yılları arasında Çubuk Barajı Fidanlığı ile Eskişehir, İstanbul, Samsun fidanlıklarından getirilen bitkilerle ağaçlandırma çalışmalarına yoğun olarak devam edilmiştir.

Başlangıçta Barış Parkı’na yüz elli bin (150.000) civarında ağaç ve süs bitkisinin dikilmesi planlanmış olmasına rağmen, zaman içinde çeşitli nedenlerle parkın sınırları daralmış ve başlangıçtaki hedefe ulaşılamamıştır. 2001 yılı itibarıyla Barış Parkı’nda 104 ayrı türde yaklaşık 48.500 adet süs ağacı, ağaç ve çalı bulunmaktadır. Bunların 23 türden oluşan 20.500 adeti yaz kış yaprağını dökmeyen (her zaman yeşil) ibreli ağaç, ağaççık ve çalı; geriye kalan 81 türden 28.000 adeti de yapraklı ağaç ve çalıdır.

1952-1953 yılları arasında yirmi dört (24) ülkeden çeşitli türde fidan ve tohumlar gönderilmiştir. Bu ülkeler şunlardır: Afganistan, Amerika, Avusturya, Batı Almanya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Güney Çin, Hindistan, Irak, İngiltere, İspanya, İsrail, İsveç, İtalya, Japonya, Kanada, Kıbrıs, Mısır,Norveç, Portekiz, Yugoslavya, Yunanistan.

Barış Parkı’nın peyzaj çalışmalarına sonraki yıllarda da devam edilmiştir. Özellikle 1982 yılından sonra parkın boş kalan alanları ile çeşitli bölümlerinin de bitkilendirilmesine devam edilmiş, kalitesi bozulan çimenlikler sökülüp gerekli toprak ıslah çalışmalarından sonra yeniden çimlendirilmiştir. 1983’ten sonra Anıtkabir bünyesinde bulunan seralar bölgesinde yeniden bir fidanlık kurulmuştur.

Bu yıllar arasında Anıtkabir Fidanlığı, Ankara, Eskişehir, İstanbul, Çankırı Orman Fidanlıkları, Karayolları Çubuk Fidanlığı ve Atatürk Orman Çiftliği Fidanlıklarından temin edilen yaklaşık altı bin (6.000) çeşitli türde süs ağacı dikilmiştir. Yine aynı yıllar arasında çim alanlarından 37.000 metrekarelik bölümü yeniden çimlendirilmiştir.

2002’den sonra özellikle dışarıdan atılan bir yanıcı madde ile Barış Parkı’nın zarar görmemesi için, Anıtkabir’i çevreleyen duvarlardan içeriye doğru önemli bir alan çimlendirilerek “ıslak zemin” hâline getirilmiştir.

• İSTİKLAL KULE

Aslanlı yolun girişinde sağda olan kuledir. Atatürk bir vatan için istiklalin ne kadar önemli olduğunu ‘’Ya İstiklal, Ya Ölüm’’ sözü ile dile getirmiştir. İstiklal bir milletin en kıymetli hazinesidir. Bu sebepten ötürü Anıtkabir’in giriş kısmında İstiklal Kulesi yapılmıştır.

Kadın heykelleri de İstiklal Kule’nin önünde mevcuttur. Türk Kadını ve Türk Erkeği atamız için büyük önem taşımaktadır. Anıtkabir’in yapımı atamızın değerlerinin hiçbiri atlanılmadan, ince düşünülerek gerekli özveri ile tamamlanmıştır.

• ASLANLI YOL

Aslanlı yol Anıtkabir’in girişinden tören alanına kadar uzanan bir allenin oluşturduğu yola denir. Dünyanın birçok yerinde tarih boyunca önemli kişilerin anıtlarına, tapınaklarına alle yapılmıştır. Bu uzun yolların kenarlarına çeşitli heykeller yerleştirilir. Anıtkabir’de de ismini aldığı ‘aslan’ heykelleri yerleştirilmiştir.

Alleler, tapınağa veya mozoleye gidenleri, duygu ve düşünce bakımından ziyaret edecekleri ulu kişinin huzuruna hazırlamak için yapılır.

Anıtkabir Allesi, bu bakımlardan çok anlamlıdır. Ziyaretçi 260 metre uzunluğunda Alle’nin başında kuleleri, heykel gruplarını seyrederek Atatürk’ü ziyarete hazırlanır. Uzun Alle’nin iki yanındaki ardıç ağaçları, ziyaretçiyi, günlük hayatın kaynadığı dış dünyadan ayırır. Yolun kenarlarındaki aslan heykelleri, Atatürk’e saygı düşüncesini destekler. Alle’nin ilerisinde Türk Bayrağı’nın, daha ileride Çankaya’nın görünmesi, ziyaretçiyi Atatürk’ün havasına daha çok çeker.

Bu allenin uzay görüntüsüne baktığımızdaysa tamamen çimen görünmesi için mermerler boşluklu aralarına çimen yerleştirilmiş şekilde tasarlanmıştır.

• TÖREN MEYDANI

Aslanlı yolun sonunda yer alan tören meydanı 129 x 84,25 m. boyutlarındadır. 15.000 kişi kapasiteli bu alanın zemini; siyah, kırmızı, sarı ve beyaz renkte traverten taşlardan oluşan 373 adet halı ve kilim deseniyle bezenmiştir.

• MEHMETÇİK KULESİ

Aslanlı yolun bitiminde tören alanının da sonunda sağda Mehmetçik Kulesi yer almaktadır. Kulenin dış yüzeyinde yer alan kabartmada; cepheye gitmekte olan Mehmetçiğin evinden ayrılışı ifade edilmektedir. Elini asker oğlunun omuzuna atmış onu vatan için savaşa gönderen hüzünlü, fakat gururlu anne tasvir edilmiştir. Kabartma Zühtü Müridoğlu’nun eseridir.

Kulenin duvarlarında Atatürk’ün Mehmetçik ve Türk kadınları hakkında söylediği sözler yer almaktadır:

• “Bu ulusun çocuklarının özverileri, kahramanlıkları için ölçü birimi bulunamaz.”(1923)
• “Kahraman Türk eri Anadolu savaşlarının anlamını kavramış, yeni bir ülke ile savaşmıştır.” (1921)
• “Dünyanın hiçbir yerinde, hiçbir ulusunda Anadolu köylü kadının üstünde kadın çalışmasından söz etmek imkânı yoktur.” (1923)

Kulenin içinde; Anıtkabir ve Atatürk ile ilgili çeşitli kitaplar ve hediyelik eşyalar ziyaretçilere sunulmaktadır.

Atatürk’ün ölüm yıldönümlerinde kulenin aşağısında Atatürk’ün ruhu için su dağıtılmaktadır. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda da çocuklar için Atatürk ve Çocuk adlı dergi, balon, şeker ve Kurtuluş Savaşı’nın anlatıldığı çizgi roman dağıtılmaktadır.

• ATATÜRK VE TÜRK DEVRİMİ KÜTÜPHANESİ

Mehmetçik ve Zafer kuleleri arasında yer alan; müze, kitaplık ve Kültürel Faaliyetler Müdürlüğü’nün içindeki birimde bulunmaktadır. Atatürk, milli mücadele ve inkılâplar konulu Türkçe ve yabancı dillerde kitapların bulunduğu bir “İhtisas Kütüphanesi” olarak, her kesimden araştırmacı ve okuyucuya hafta içi 09.00-12.30 / 13.30-17.00 saatleri arasında hizmet vermektedir.

• ZAFER KULESİ

Mehmetçik Kulesinin karşısındaki alana konumlandırılmıştır. Tören alanının bittiği noktadır. Kulenin duvarlarında Atatürk’ün en önemli üç zaferinin tarihi ve zaferle ilgili özlü sözleri yazılıdır. Kule içinde Atatürk’ün naa’şını 19 Kasım 1938’de İstanbul Dolmabahçe Sarayı’ndan alarak Sarayburnu’nda donanmaya teslim eden top arabası sergilenmektedir.

• BARIŞ KULESİ

Bir diğer adıyla Hürriyet Kulesi, Anıtkabir’de ki 10 kuleden biridir. Aslanlı yola gelmeden önceki merdivenlerden çıkıldığında sol tarafta konumlandırılmıştır. Anıtkabir’deki kulelerin her biri Atatürk’ün ulu kişiliğini yansıtmaktadır.

Atatürk daha harp okulunda bir öğrenciyken Osmanlı’nın çöküş nedeni ve vatanın hürriyeti konusunda düşünmeye başlamış. Atatürk, bir kurmay yüzbaşı olarak ordumuzda ilk görev aldığı Şam’da kendisi gibi ülkemizin kurtuluşunu isteyen aydın kişilerle “Vatan ve Hürriyet Cemiyeti” adında bir dernek kurdu. Bu derneğin amacı istibdat idaresini yıkmaktı ve Türk Ulusunu hürriyete kavuşturmaktı. Atatürk bütün ömrünce hürriyetinin (özgürlüğün) savunucusu oldu. Çünkü O, çok kez söylediği gibi bir ulusu yaşatacak olan sanatın da, bilimin de ancak her bakımdan özgür kişilerden meydana gelen toplumlarda parlayabileceğine inanıyordu.

• 23 NİSAN KULESİ

23 Nisan Kulesi Anıtkabir’in Çankaya yönünde konumlandırılmıştır. 23 Nisan Büyük Millet Meclisimizin açıldığı değerli bir gündür. Ulusal Egemenlik savaşındaki en önemli adımlardan biridir. Bu sebepten ötürü adını alan bir kule tasarlanmıştır.

23 Nisan Kulesi’nin içinde Büyük Millet Meclisi’ni temsil eden bir kabartma vardır. Sanatçı Hakkı Atamolu’nun eseri olan bu kabartmada, elinde bir anahtar ile bir kâğıt tutan bir kadın görülmektedir. Kulenin içine, Atatürk’ün bindiği bir otomobil konulmuştur.

• BAYRAK DİREĞİ

Anıtkabir’in Çankaya yönündeki merdivenin ortasında, 23 Nisan ve Barış kuleleri arasında yer alan yüksek bir direk üzerinde Türk Bayrağı dalgalanır. Bu bayrak direğini, Amerika’da yerleşmiş ve bir bayrak direği fabrikası kurmuş olan Nazmi Cemal adındaki bir Türk göndermiştir. Bu direk, tek parçadır ve çelikten yapılmıştır. Yüksekliği 110 Kadem (ayak)dir. Tepesindeki hilâl 22 ayar altın yapraklarla kaplanmıştır. Direğin tepesindeki bronz şapka döndüğü için, bayrak ipe dolaşmaz ve direğe sarılmaz. Bu bayrak direği Avrupa’daki tek parça olarak yapılmış olan bu tür direklerin en yükseğidir.

Bayrak direğinin altındaki mermer kaplama üzerinde, Türk Ulusunun yüce değerleri, Sembolik olarak ifadelendirilmiştir. Sanatçı Kenan Yontuç’un eseri olan bu kabartmada görülen kılıç, ulusumuzun saldırı savaşı gücünü, miğfer savunma gücünü, meşe dalı zaferi, zeytin dalı barışseverliğimizi, meşale uygarlığımızı temsil eder.

KAYNAKÇA

Anıtkabir Rehberi

http://www.anitkabir.org/anitkabir/anitkabir-rehberi/anitkabir-rehberi.html

T.C. Kültür Bakanlığı

http://www.kultur.gov.tr/TR-96392/anitkabir.html

Anıtkabir Görseller, Google ve Yandex tarayıcıları görseller arşivi