Tuğçe EkeAnıtkabir, Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurucusu Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ebedi istirahatinde na’şının bulunduğu yerdir. Anıtkabir’e neredeyse imkanları doğrultusunda çoğumuz gitmiş, Ankara harici şehirlerde yaşayanlarımızsa gitmedilerse de mutlaka ders kitaplarımızdan, büyüklerimizden belli başlı bilgileri öğrenmişizdir. Ancak ben bu yazı serisinde sizlere Anıtkabir hakkında çoğumuzun bilmediği detay bilgileri, yapım süreci, mimarisi ve iç mimarisini anlatacağım.
- ANITKABİR YERLEŞKESİ
Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, Türkiye Cumhuriyeti’ni çağdaş uygarlık seviyesine çıkararak yaptığı devrimler, halkına sunduğu haklarla da bütün dünya tarafından sevilen, saygı duyulan ilke ve inkılapları örnek alınıp ders olarak okutulan, Türk halkının en büyük şansı olarak görülen önemli biri olmasından dolayı ve buna ek olarak Atatürk İlke ve İnkılapları’nı yansıtacak bir mezar yapılması fikri, Atalarını kaybetmenin derin hüznünü yaşayan Türk Milletinin ortak bir kararı olmuştur.
Anıtkabir’in şu anda bulunduğu yerin ismi Anıtkabir yapılmadan önce rasat istasyonu içerdiği için Rasattepe idi. Ancak şu anda Anıttepe’dir.
Anıtkabir, Ankara ilimizin ilçesi olan Anıttepe’de bulunmaktadır. Adres olarak belirtecek olursak: Mebusevleri Mah. Anıt Cad. Anıttepe Çankaya, Ankara
Rasattepe’de M.Ö. 12. YY’de bulunan Frig Uygarlığına ait tümülüsler (mezarlar) bulunmaktaydı. Bu tümülüsler uzun süreli kazı çalışmalarından sonra çıkarılıp sergilenmek üzere Anadolu Medeniyetler Müzesi’ne yollanılmıştır.
Anıtkabir’in İnşası
Anıtkabir’in yapılabilmesi için önce alanın kamulaştırılması gerekiyordu. Daha sonrasında Anıtkabir’in yapımına karar verildikten sonra 9 Ekim 1944’te temel atıldı ve inşaatın yapımına başlanıldı. Anıtkabir inşası 4 kısımdan oluşmaktadır.
Anıtkabir İnşaatı
Birinci Kısım 1944 – 1945
Toprak seviyesi ve Aslanlı Yol’un istinat duvarını kapsayan kısım inşaatıdır.
İkinci Kısım 1945 – 1950
Mozole ve tören meydanını çevreleyen yardımcı binaların yapılmasını kapsayan ikinci kısım inşaat 29 Eylül 1945′te başlamış, 8 Ağustos 1950′de tamamlanmıştır. Bu aşamada inşaatın kâgir ve betonarme yapı sistemine göre, temel basıncının azaltılması göz önünde tutularak, anıt kütlesinin “temel projesinin” hazırlanması kararlaştırılmıştır. 1947 yılı sonuna kadar mozolenin temel kazısı ve izolasyonu tamamlanmış ve her türlü çöküntüleri engelleyecek olan 11 metre yüksekliğinde betonarme temel sisteminin demir montajı bitirilme aşamasına gelmiştir.
Giriş kuleleri ile yol düzeninin önemli bir kısmı, fidanlık tesisi, ağaçlandırma çalışmaları ve arazinin sulama sisteminin büyük bir bölümü tamamlanmıştır.
Üçüncü Kısım İnşaat: 1950
Anıtkabir üçüncü kısım inşaatı, anıta çıkan yollar, Aslanlı Yol, tören meydanı ve mozole üst döşemesinin taş kaplaması, merdiven basamaklarının yapılması, lahit taşının yerine konması ve tesisat işlerinin yapılmasını kapsıyordu.
Dördüncü Kısım İnşaat: 1950-1953
Anıtkabir’in 4. kısım inşaatı ise Şeref Holü döşemesi, tonozlar alt döşemeleri ve Şeref Holü çevresi taş profilleri ile saçak süslemelerinin yapılmasını kapsıyordu. Dördüncü kısım inşaat 20 Kasım 1950′de başlamış ve 1 Eylül 1953′te bitirilmiştir.
- ANITKABİR MİMARİSİ
Anıtkabir Projesi’nde ilk başta mozolenin kolonat üstünde yükselen tonoz bir bölüm vardı. 4 Aralık 1951 tarihinde hükümet, yapının bir an önce tamamlanması için Şeref Holü’nün 28 metrelik yüksekliğinin azaltılarak daha erken tamamlanabilir durumunun söz konusu olup olmadığını mimarlara danıştı.
Mimarlar yaptıkları çalışmalar sonunda Şeref Holü’nü taş bir tonoz yerine, bir betonarme tavan ile örtmenin mümkün olduğunu bildirdiler. Böylece tonoz yapının zemine vereceği ağırlık ve bunun doğuracağı teknik mahzurlar da ortadan kalkıyordu.
Anıtkabir yapımında beton üzerine dış kaplama malzemesi olarak kolay işlenebilen gözenekli, çeşitli renklerde traverten, mozole içi kaplamalarında ise mermer kullanılmıştır.
Heykel grupları, aslan heykelleri ve mozole kolonlarında kullanılan beyaz travertenler Kayseri Pınarbaşı ilçesinden, kulenin iç duvarlarında kullanılan beyaz travertenler ise Polatlı ve Malıköy’ den getirilmiştir. Kayseri Boğazköprü mevkiinden getirilen siyah ve kırmızı travertenler tören meydanı ve kulelerin zemin döşemelerinde, Çankırı Eskipazar’dan getirilen sarı travertenler zafer kabartmaları, şeref holü dış, duvarları ve tören meydanını çevreleyen kolonların yapımında kullanılmıştır.
Şeref Holü’nün zemininde kullanılan krem, kırmızı ve siyah mermerler Çanakkale, Hatay ve Adana’dan, şeref holü iç yan duvarlarında kullanılan kaplan postu Afyon’dan, yeşil renk mermer Bilecik’ten getirilmiştir. 40 ton ağırlığındaki yekpare lahit taşı Adana’nın Osmaniye ilçesinden, lahitin yan duvarlarını kaplayan beyaz mermer ise Afyon’dan getirilmiştir.
Görsel: Şeref Holü
Bunlara ek olarak Anıtkabir çevre düzenlemesinde de kullanılan bitkiler dünyadaki bütün ağaç çeşitlerini içerisinde barındırmaktadır.
Görsel : Anıtkabir uydu görüntüsü
Kaynakça
Anıtkabir Rehberi http://www.anitkabir.org/anitkabir/anitkabir-rehberi/anitkabir-rehberi.html
T.C. Kültür Bakanlığı
http://www.kultur.gov.tr/TR-96392/anitkabir.html
