Ayşe Şahin
En son ne zaman kendinizle yalnız kaldınız? Ya da uzun zamandır ertelediğiniz bir şey için harekete geçtiniz? Sizden biraz durup geriye bakmanızı istesem kendiniz ve hayatınız hakkında ne söylerdiniz? Hepiniz birer cevhersiniz. Bazı kişiler kendi değerinin, potansiyelinin farkında bazı kişiler ise daha o bilince ulaşamamış durumda. Bugün size yok saydığınız bir konudan bahsedeceğim: kaçınma… Tam olarak ergenlikte ve çocuklukta görülen bu davranış yetişkinlerde de devam eden hatta sıkça görünmeye başlayan bir durum olarak ortaya çıkmakta. Peki, nedir bu kaçınma? Hangi durumlarda kişinin hayatına nasıl etki etmektedir, her kişide aynı mı görülüyor? Gelin bu soruların cevabına hep birlikte bir bakalım.
Kaçınma dediğimiz şey kişinin hayatında o an uğraşmak istemediği için daha doğrusu yüzleşemediği için ortaya çıkan durumlardan biri. Bazen aşırı sosyallik, her anı plan, program ve arkadaşlarla dolu bir gün, hafta ya da yıl olarak kendini gösterebilir. Bunun en büyük sebebi uğraşılmak istenilmeyen, varlığının kişiyi buhrana ya da depresyona sürüklediği duygular olabiliyor. Başarısız olunmaktan korkulan bir sorumluluk, rezil olunma ya da eleştirilme korkusu ile söylenmeyen ya da göz ardı edilen davranışlar ve daha nicesi.
Tabii ki de sosyalleşecek, kendinizi geliştirmeye, sizi mutlu eden aktivelere zaman ayırılacak. Hayatı öğrendiğiniz, tahammül etmek, müsamaha göstermek zorunda kaldığınız insanlarla şartlar gereği aynı havayı solumak zorunda da kalınacak. Benim bahsettiğim biraz daha farklı. Tüm bunları çıkardığınızda kendinizle, kafanızın içindeki düşüncelerle, hislerinizle -tüm o kırgınlık, umut, mutluluk, öfke- herkesten sakladığınız yaralarınızla baş başa kaldığınızda nasıl hissettiğiniz. Bunlardan kaçıyor musunuz? Kendinize veya o yalnızlığa tahammül edebiliyor musunuz? Almanız gereken o sorumluluğu alırken, harekete geçerken ne hissediyorsunuz? Bunu eyleme dökmek ne kadar zamanınızı alıyor?
Sosyalleşmek, kendine bir uğraş bularak ya da asıl yapması gereken şeyi yapmamak için bakış açısını ya da sorumluluğunu başka yere yönlendirmenin yanı sıra bu kaçınma durumu kişinin korkularını ya da anksiyetesini tetikleyen durumlara göre de değişkenlik gösterir. Bir diğer kaçınma yöntemi ise eylemsizlik olarak yataktan kalkamamak ya da sosyalleşmemek gibi durumlardır. İlk kısımda bahsettiğimiz olayların tam aksi eylemlerde bulunulması da denebilir.
Kaçınma davranışı hayatınızın hangi alanında ne şekilde kendini gösteriyor olursa olsun yapılması gereken bunlarla yüzleşmektir. Çünkü ertelenen şeyler birikir birikir birikir ve daha acı ve daha fazla sorumlulukla sizi vurur. Burada acı verici nokta size rahatsızlık hissi veren o durumlarla yüzleşmeniz.
Birçok insan maalesef ki bunu yapamıyor. Bunların en büyük sebebi kişinin o an içinde bulunduğu durum ve duygulardan memnun olmaması. Değiştirilmek istenen şartların nasıl değiştirileceğinin bilinmemesi ve o an ki motivasyonun bulunamaması döngünün bir parçası haline geliyor. Bu da kişinin öfke, memnuniyetsizlik ve sıkışıp kalma gibi içinde barındırdığı duygularla baş etmemesi için tekrar kaçınma döngüsünü hayatında aktive ediyor. Kaçınma aslında tam olarak bu kısa süreli hissedilmek istenen o rahatlık.
Kaçınma durumları kişilerin hayatına göre farklı şekillerde ortaya çıkabilir demiştik. Yukarıda bahsettiğimizin yanı sıra mükemmeliyetçi kişilerde de görülmektedir. Ya hep ya hiç mantığı da diyebiliriz. Bunu bir olayla örnekleyelim; kişi daha bir fit veyahut daha sağlıklı bir vücut için spora yazılmak istiyor fakat bu isteğini bir türlü eyleme dökememekte. Bunun altında yatan sebep başlamak için kendisinin daha iyi, fit, sağlıklı olmasını beklemek. Bu da kişinin hem amacına ulaşmasını ertelemiş oluyor hem de yakınlaşma-kaçınma durumunu tetikliyor.
Kişinin hayatındaki olaylar ve büyüdüğü çevre baz alınarak bu kaçınma durumlarının farklı sebeplerle ortaya çıktığı görülüyor. Kişi öngöremediği her duygu ve olayın oluşmasını engellemek için olmasına fırsat vermeden gösterdiği bu kaçınma halinin önüne geçmediği takdirde alışkanlığa dönebilmektedir. Yukarıda bahsettiğimiz kaçınmanın verdiği rahatlık hissi kişiye bu durumun devam ettirilmesini kabul ettiriyor.
Bu tarz kaçınma eylemini gösteren kişilere karşı nazik olmak önemlidir. Bu davranışı sergileyen insanların aslında acı çektiğini, zihinsel olarak ise daha kırılgan olduklarını unutmamak gerekir. Onları tam tersi için ya da yaptıkları kaçınma eylemleri sonucu olumsuz tavır ve söylemlerde bulunmanız onları daha da geriye çekecektir.
Hayatınızda bir takım kaçınma içindeyseniz, kendinizi iyileştirme adına adım atmanız gerekmektedir. Bunun bir kaygı davranışı olduğunu kabul etmek ve yardım almak ilk etapta yapmanız gerekenler. İlk başlarda ne kadar zorlansanız da unutmayın bunu kendiniz için yapıyorsunuz.
