Yeni Kadın İmajının Vücut Bulmuş Hali “Sylvia Von Harden”

“Yani siz benim donuk gözlerimi, büyük kulaklarımı, uzun burnumu ince dudaklarımı, uzun ellerimi ,kısa bacaklarımı ve büyük ayaklarımı mı resmetmek istiyorsunuz? Neden? Kimse beğenmesin, hatta korksun diye mi?”

Yeni nesnellik akımının önemli sanatçılarından biri olan Otto Dix’in bakış açısından doğan, genel görümünde anlaşılması gayet kolay ve basit görsel yorumuyla Gazeteci Sylvia Von Harden portresini inceleyelim. Çocuk yaşlarından itibaren sanata karşı büyük bir ilgisi olan Otto Dix 1891 yılında Untermhaus’ta dünyaya gelmiştir. Dix’in genel sanat tavrını yapmış olduğu eserlerinde akımın etkisini görüyoruz.

Yeni Nesnelciler toplumu ve bulunduğu zamanı nesnel bir şekilde anlatmayı amaçlamışlardır. Akımın öncülerinden biri olan Alman sanatçının eserini inceleyelim. 1920’lerde Avrupa tarihinde pekte alışkın olmadığı anti-kapitalist tarzı ile Sylvia Von Harden… Otto Dix’in eserine yansıttığı kadın bir Alman eleştirmen,gazeteci ve şairdir. Bir çok kaynağa göre Otto Dix, Harden’ı çok sık gittiği Berlin’deki Romancisches’te görür ve portesini yapması gerektiğini ve o yılların yaşam biçimini yansıttığını kanısındadır. 1926 yılında çizilen bu tablo Alman sanatçının tanınırlığı açısından en bilindik tablolarından biri haline gelir. Tabloda biricik konumunda olan kadın figürün yaşadığı dönemin yeni var olma çabasında olan, alışılagelmiş kadın figürünün aksine farklı bir duruş yansıttığını söyleyebiliriz.1.Dünya savaşı sonrasında Almanya’da yeni oluşan bir yeni kadın tavrının işlendiğini bir üst satırda belirtmiştim. Alman yaşamında kadınları yeni bir oluşumda etkilerini güçlü hissettirmek, yeni bir duruş ,özgür ve bağımsız bir kadın tavrını çağırıştırıyor.

Yumuşak pembe bir duvarın önünde kokteyl bardağının çekiciliği ,yüzünün ince ifadesiz ve oval biçimi, oğlan çocuğu gibi kesilmiş saçları ,kıpkırmızı dudaklarıyla akıllara kazınan bu yüz Sylvia Von Harden’dır. Aslında Otto Dix’inde resmetmek istediği tam olarak buydu. Bu sıradışlılığı kendi sanatına dönüştürerek tuvaline yansıtmak.Dönemin modasına uygun gösterişli bir yüzük ve ince parmaklarının sigarayı tutuşunun verdiği hissiyat özgür, güçlü yeni kadın imajını net bir şekilde hissettirir. Duvar renginin verdiği yumuşaklık ve Harden’ın elbisesi dışında aslında kadınlığı vurgulayan pek bir öge yoktur. Harden’ı hafifçe yukarıdan görebileceğimiz bir kadrajdan resmetmiştir. Bu güne kadar büyük bir ilgi uyandıran bu tablo anlaşılması gayet kolay olsa da genel hatlarıyla farklı dizilimiyle öne çıkar. Kambur duruşu, kollarının savurarak oturuşu onun kadın duruşunu gizlemekte etkili olmuştur. Damarlı mermer masanın üzerine yerleştirilmiş nesnelerin figürün üstündeki desenli kıyafetle denge halinde olduğunu söyleyebiliriz.

Dönemin bir çok hemcinsleri gibi ev, çocuk ve koca denklemine bağlı kalmak yerine ,yeni kadın imaj tavrıyla zamanını kafede, sigara ve içkiyle geçirdiğini, evcimen bir yapıdan uzak olabildiğince bağımsız güçlü bir profille karşımızdadır.

Kadınların sigara içmeleri ayıp sayıldığı, hoşnutsuz karşılandığını yıllarda sigarayı vurgulayıcı şekilde tutması bile dönemi açısından büyük bir fark yaratacak başkaldırıdır. Duvarın yumuşak pembesine rağmen, figürün soğuk ve oldukça kaba görünen biri gibi olduğu hissiyatına kapılırız bunun nedeni ise Otto Dix’in farklı olan bu tavrını Harden’ı çirkin bir şekilde betimlemesinden anlayabiliriz. Sade düz bir elbisenin altından  sarkmış çorabının nasıl göründüğünü pek umursadığı düşünülmediği gibi… Dix tabloda her yönüyle klasik kadın imajından uzaklaşarak yeni bir imaj tavrını net bir şekilde çok uzağa taşımıştır. Harden’ın oturduğu sandalyenin zarifliği göze bir anlık çarparken, soğuk ve erkeksi tavrı bu zarifliğin önüne geçip asıl odak noktası olurken en açıklayıcı zıtlık olmuştur.

Von Harden’ın tarzına bakacak olursak gözündeki tek camlı gözlük erkeksi tavrından sonra tarzının en ince detayıdır. Bu imaj var olduğu dönemde aykırı oluşu çokta beklenmeyen bir tavırdır. Otto Dix yeni var olan kadın imajını yansıttığı eseri ile sanata olan bakış açısının modern düşünce ve yeni fikirleri açıkça tuvaline akıtmaktan çekinmeyen biri olarak tanınmıştır. Amacının resmi güzel göstermektense, arka plandaki bağımsız fikrin vücut bulan halini yansıtmaktı…Von Harden dönemde yaşayan ve yaratılmaya çalışılan bu tavrın en önemli etkenidir. Farklı betimlenmiş olan bu tavırla tarihte önemli bir konumu olan bu tablo “Musee National d’Art Moderne,Paris ”te bulunmaktadır.