Bir Kırık Cam, Bin Kırık Cam

Bir kereden bir şey olmaz diyerek yaptığınız şeyleri düşünün, aslında ne çok şey olmuş değil mi o bir kereden?

Bir kere yere çöp attığınızda, bir kere trafik kurallarını ihlal ettiğinizde, bir kere yalan söylediğinizde…

İnsana özgü davranışlarda “bir kereden bir şey olmaz” veya “o yaptı ben de yapayım” duygusu daima vardır. Aslına bakacak olursak bu düşünce insan hayatını tam anlamıyla sabote etmektedir. Bir kereden bir şey olmazcılığın sonunu kırık cam teorisi net bir şekilde açıklamaktadır.

Kırık cam teorisi insanların olduğu çevrede bozulma varsa, yasanın olmadığı düşüncesinin benimsendiğini öngörmektedir.

Bu teori ABD’li suç psikoloğu Philip Zimbardo’nun 1969 yılında yaptığı bir deneyden esinlenerek geliştirilmiştir. Bu deneyde suç oranının yüksek olduğu bir bölge ile daha yüksek yaşam standartlarına sahip olunan bir bölgeye sahipsiz iki araç bırakılır. Terkedilmiş hissi yaratmak içinde araçların plakalarını sökülür ve kapıları aralık bırakılır. Suç oranının yüksek olduğu bölgedeki araç oldukça büyük zarara uğrarken, diğer bölgedeki araca ise kimse dokunmamıştır. Daha sonra Zimbardo durumda değişikliğine giderek kimsenin dokunmadığı aracın camlarından birini kırmıştır. Sonunun ne olduğunu tahmin etmek zor değil tabi ki. Kimsenin dokunmadığı araçta diğeri gibi zarara uğramıştır. Gördüğünüz gibi yapılan ilk yanlış düzeltilmezse topluma yanlışların önemsenmediği mesajı gidiyor. Yapılan ilk hatalar hemen düzeltilmeli, yoksa bozuk giden gidişatı engellemek mümkün olmaz.

Rudy Giuliani’nin “Suçlarla mücadeleyi nasıl başardınız?” sorusuna verdiği cevap aslında bu teoriye anahtar düşünce niteliğinde olmuştur.

 “Metruk bir bina düşünün. Binanın camlarından biri bile kırılsa, o camı hemen tamir ettirmezseniz, çok kısa sürede oradan geçen herkes bir taş atıp, binanın tüm camlarını kırar. Ben ilk cam kırıldığında hemen tamir ettirdim. Bir elektrik direğinin dibine ya da bir binanın köşesine, biri bir torba çöp bıraksın. O çöpü hemen oradan kaldırmazsanız, her geçen, çöpünü oraya bırakır ve çok kısa bir sürede dağlar gibi çöp birikir. Ben ilk konan çöp torbasını kaldırttım.”

Hayatta bazı kurallar olmazsa veya bu kurallara uyulmazsa sistem kontrol edilemez bir hal alır. Bir çöp bin çöp, bir kural ihlali bin kural ihlali, bir kırık cam bin kırık cam olur.

Eğer ilk cam kırıldığında tepki vermezseniz, bütün camların kırılması için kapının önüne taş bırakmış olursunuz.