Gece
Gündüz

Benny’s Video

17 June 2022
yazdı
4 dk'lık okuma

Gerçek olan nedir? Gerçek olanı kim belirler? Herkesin gerçeği birbirinden farklı mıdır? Birbirimizin gerçeğine müdahale edebilmemiz mümkün mü? Michael Haneke, sinema işlerine ileri yaşlarında girişmiş ve yaşadığı hayatın kendisine getirdiği entelektüel, fikirsel birikim sayesinde kolayca hazmedilemeyen, altı dolu pek çok esere imza atmış. “Benny’s Video”nun filmografisindeki değeri ise kesinlikle yadsınamaz. İkinci uzun metraj filminde yönetmenimiz, gerçek olanın kökenini irdeliyor ve gerçeğin kimler tarafından ve nasıl değiştirilebileceğine dair bizlere bir ufuk açıyor.

Benny, video çekmekle kafayı bozmuş bir çocuktur. Varlıklı anne ve babasının kendisine sağladığı ekipmanlarla sık sık kayıt almakta, iki-üç günde bir yeni kasetler kiralayarak başkalarının kaydettiği şeylere de şahit olmaktadır. Öyle ki, Benny videoya alınmayan hayatın gerçekliği konusunda şüpheye düşmüş, asıl gerçeğin ekrandaki olduğu fikrine kendini kaptırmıştır. Bu yüzden odasının pencereleri siyah bir bantla kapalıdır ve odasının manzarasını kamerasından ekrana yansıyan bir düzenekle izlemeyi tercih etmektedir. Gerçek manzarası odur çünkü. Ne var ki kısa zaman önce Benny, izlediği kasetlerdeki cinayet ve ölüm sahnelerinin ketçapla çekildiğini ve hiçbirinin gerçek -videoda ne kadar gerçek görünse bile- olmadığını keşfetmiştir. Acilen canlı bir ölüm anını videoya almalıdır ki, ölüme ekranından tüm gerçekliğiyle şahit olabilsin. Filmin bir domuz katliyle başlamasının arkasında bu aranmalıdır. O an Benny, asla “gerçekten” şahit olmadığı bir olguyu kaydetmektedir ve o anın hem alt metin hem de Benny’nin karakteri için önemi büyüktür. Domuzun öldürülmesi adeta bir kırılma noktasıdır ve seyirci öncelikle bu ana şahit olmalıdır.
Videoya kaydettiği ölümün gerçekliği başta Benny’i tatmin etmiş olsa da, ölen canlının bir hayvan olması onunla empati kurabilmesini zorlaştırmış ve kaydettiği ölümün gerçekliği konusunda tekrar şüpheye düşmüştür. O ekranda görünen ölüm, bir insanın ölümü olmadığı müddetçe Benny’nin gerçeği haline gelemeyecektir. Buradan şu anlaşılır, Benny için gerçeklik yalnızca ekranda bitmez. Aynı zamanda ekranda olup bitenin hissettirebileceği şeylere kendisinin başına gelmişçesine hakim olması gerekmektedir. Bu sebeple Benny, kaset kiraladığı mağazanın önünde dikilen bir kızı, kızın ekrana olan ilgisini kullanarak ağına düşürür ve “gerçek” ölüme sonunda tanık olur. Birini öldürmüştür, onun ölüm anına tanık olarak o anın hissiyatını -hem öldüren olmanın hissiyatını yaşamış, hem de kurban ile bulunduğu yakın temas sayesinde empati yeteneğini geliştirmiştir- tam anlamıyla yaşamış ve bunu ekrana aktarmayı da başarmıştır. Benny yalnızca kendini ölüm olgusunun gerçekliğine ikna etmekle kalmamış, aynı zamanda başka insanların gerçeğine ilk defa büyük oranda etki etmeyi, hatta onların gerçeğini değiştirmeyi başarmıştır. Bunu gerçeği yaşamak olan kızı öldürerek, gerçekleri yaşayan bir kız çocuğuna, kız kardeşe sahip olmak olan ailesinin çocuğunu öldürerek yapmıştır.
Benny’nin planı bununla sınırlı değildir. Ailesine vermesi gereken bir ders vardır. Anne ve babası zengin insanlardır ve diğer zenginler gibi sınıfsal olarak daha aşağıda bulunan insanların “gerçeğine” diledikleri gibi müdahale edebilmektedir. Benny, ailesine yaptığı şeyi anlatır ve kararı tamamen onlara bırakır. Bir gün önce, yerdeki cesetten akan kanı titizlikle temizleyen Benny gitmiş, yerine tezgaha döktüğü sütü bile doğru düzgün temizlemeyen bir Benny gelmiştir. Değişimini yansıtma şekillerinden biri de saçını kazıtmış olmasıdır. Aile, kendi “gerçeklerini” olduğu gibi sürdürebilmek için başka insanların -kızın ailesinin- gerçeğine müdahale etme hakkını kendinde görür ve cesetten kurtulup hayatlarına olduğu gibi devam etmeyi seçer. Babası cesetten kurtulurken annesi ve Benny, sanki tüm bunlar hiç yaşanmamış gibi Mısır’a tatile gider. Tatildeki sahnelerde renk paleti çok farklıdır. Avusturya’nın materyali anımsatan duygusuz, soğuk ve soluk renkleri, yerini Mısır’ın sarı ve turuncu ağırlıklı sıcak renklerine bırakmıştır. Mısır’daki otel odasında, yaşananların vicdani yükü altında ezilen anne bir duygu patlaması yaşar. Bir anda içinde biriken her şey boğuk haykırışlar halinde dışarı çıkmıştır. Aile, yaptıkları şeyle materyal olan “gerçeğe” müdahale edebiliyor olsa bile her şey bununla sınırlı değildir. Vicdan ve anı materyal olmasa da gerçektir, ve üzerlerinde kalan lekeler kolayca temizlenmez.
Benny, ailesini onlar cinayetin izlerini yok etmek üzere plan yaparken kaydettiği bir video ile ele verir ve cinayeti onların üzerine yıkar. Bu sefer kameranın “gerçeğini”, yaşanan materyal “gerçeği” değiştirmek için kullanmıştır. Kameradaki “gerçek” başka bir boyuta ulaşmış ve “yeni gerçek” gibi bir konuma gelmiştir. Çünkü “truth” olan gerçek, cinayeti Benny’nin işlemesi iken, video yoluyla oluşturulan “reality” gerçek cinayeti ailenin işlemiş olmasıdır. Benny, başkalarının “gerçeğine” müdahale eden ailesinin “gerçeğini” videoyu kullanarak değiştirir. Artık video asıl “gerçeği” yansıtma aracından öte, alternatif bir “gerçek” oluşturma yolu olmuştur Benny için. Kendisini adeta “gerçeğin tanrısı” gibi bir konuma getirir. Odasının camlarında artık siyah bantlar yoktur. Neyin gerçek olduğunun -camından gözüken manzara ya da kamerasından ekrana yansıyan manzara- bir önemi kalmamıştır. Nasıl olsa gerçek olan ne olursa olsun, Benny onu kolaylıkla değiştirebilecektir.
Görseller:

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR